Η Παλαιά Επίδαυρος είναι ένα παραλιακό χωριό με αρκετή ζωή και όμορφη φύση γύρω του. Αποτελεί προτίμηση των σκαφών αναψυχής εδώ και πολλά χρόνια, τόσο για την φυσική ομορφιά του όσο και για την αρχαία ιστορία του (αρχαία πόλη, ιερό του Ασκληπιού, αρχαίο θέατρο της Επιδαύρου).
Η αρχαία Επίδαυρος πήρε το όνομα της από τον ήρωα του Τρωικού Πολέμου Επίδαυρο. Ήταν χτισμένη νοτιοανατολικά της σημερινής τοποθεσίας, στην χαρακτηριστική χερσόνησο της Ν πλευράς του όρμου Παλαιάς Επιδαύρου (χερσόνησος Νησί), ενώ το λιμάνι της βρισκόταν εκεί που βρίσκεται και το σημερινό. Μάλιστα, αν βουτήξετε αμέσως Ν του σημερινού λιμανιού, θα δείτε τον αρχαίο μώλο και θεμέλια οικοδομημάτων στα 3 – 4μ βάθος.
Η αρχαία πόλη, όπως την ξέρουμε σήμερα από τα αρχαιολογικά ευρήματα, ιδρύθηκε από τον Διηφόντη και τους Δωριείς του, γύρω στον 12ο αιώνα π.Χ. Ο Διηφόντης ήταν παντρεμένος με την Υρνηθώ, κόρη του Τήμενου βασιλιά του γειτονικού Άργους. Το ζευγάρι ήταν ιδιαίτερα ευτυχισμένο και μάλιστα με τις ευλογίες του πεθερού Τήμενου, ο οποίος του είχε υποσχεθεί ολόκληρο το βασίλειο του μετά το θάνατο του. Τι λείπει από την ιστορία μας; Οι δύο κακοί, τα αδέρφια της Υρνηθώς, που φυσικά ήθελαν να χαλάσουν το σπιτικό του Διηφόντη (και να εισπράξουν αυτοί το βασίλειο). Με δόλο, ξεγέλασαν και κατόπιν απήγαγαν την αδερφή τους και έφυγαν νυχτιάτικα για το Άργος. Ο Διηφόντης τους ακολούθησε, σκότωσε τον έναν, ο άλλος όμως κρατούσε την Υρνηθώ πάνω στο άρμα κι έτσι ο Διηφόντης πλησίασε κοντά για να την σώσει. Τελευταία στιγμή, όταν ο άλλος αδερφός είδε τα σκούρα, έπνιξε την (έγκυο) Υρνηθώ και την πέταξε από το άρμα προκειμένου να γλιτώσει. Και γλίτωσε (δεν είναι καλή ιστορία), καθώς ο Διηφόντης συντετριμμένος διέκοψε την καταδίωξη και έθαψε την γυναίκα του εκεί που πέθανε, λίγο έξω από την πόλη, σε ένα άλσος που ονομάστηκε Υρνήθιον.
Η αρχαία περιοχή της Επιδαυρίας, με πρωτεύουσα την Επίδαυρο, γνώρισε μεγάλη ακμή την 1η χιλιετία π.Χ. Χτισμένη σε στρατηγική θέση, με την φυσική άμυνα των βουνών γύρω της αλλά και το καλύτερο λιμάνι στην ΒΑ Πελοπόννησο (οι αρχαίοι χρησιμοποιούσαν και τους δύο όρμους εκατέρωθεν της χερσονήσου Νησί), είχε καλές εμπορικές σχέσεις με τις γειτονικές ισχυρές πόλεις του Άργους, Ναυπλίου και Κορίνθου από τη στεριά και της Αίγινας, Αθήνας από θάλασσα. Η λειτουργία των δύο πασίγνωστων ανά την Ελλάδα θεραπευτικών κέντρων έφερνε προσκυνητές και ασθενείς, μαζί φυσικά με τα δώρα, τις προσφορές και τις δαπάνες τους. Η ακμή της Επιδαύρου ήταν τέτοια ώστε εκτός της συμμετοχής της στα περισσότερα δρώμενα των κλασσικών χρόνων, ίδρυσε και αποικίες, μια από τις οποίες είναι η Επίδαυρος Λιμηρά στην περιοχή της Μάνης (Α ακτές Πελοποννήσου, κοντά στην Μονεμβασιά).
Στα 10 περίπου χλμ προς ενδοχώρα, βρίσκεται το αρχαίο θέατρο της Επιδαύρου, το πιο γνωστό θέατρο παγκοσμίως και το μοναδικό το οποίο λειτουργεί πάνω από και 2 χιλιετίες συνεχώς. Είναι έργο του αρχιτέκτονα Πολύκλειτου από το Άργος, τον 3ο αιώνα π.Χ., το οποίο αργότερα βελτιώθηκε στο 2ο αιώνα π.Χ. αλλά και από τους Ρωμαίους για να φτάσει στην μορφή και την χωρητικότητα που το ξέρουμε σήμερα. Έχει θαυμάσια ακουστική την οποία αξίζει πραγματικά να βιώσετε και οι ίδιοι. Το μόνο που χρειάζεται είναι να καθίσετε την γυναίκα / άντρα σας στα ψηλότερα καθίσματα και μετά να ψιθυρίσετε στο κέντρο του θεάτρου ένα μεγάλο σας μυστικό. Εξάλλου μπορείτε πάντα να πείτε ότι παίζατε κι εσείς κάποιο θέατρο…
Στο γενικότερο χώρο της περιοχής του θεάτρου, υπήρχε στην αρχαιότητα και το ιερό του Ασκληπιού, το οποίο αποτελούσε το μεγαλύτερο θεραπευτικό κέντρο της εποχής εκείνης, με «υποκαταστήματα» στην Αθήνα, την Κω και την Ρώμη. Η λειτουργία του ξεκίνησε, σύμφωνα με τις υπάρχουσες πηγές, από τον 6ο αιώνα π.Χ. και πιστεύεται πως χτίστηκε εξαιτίας της πληθώρας των ανθρώπων που έρχονταν να επισκεφτούν το υπάρχον ιερό του Απόλλωνα Μαλεάτα, τα ερείπια του οποίου βρίσκονται στην Β πλευρά του όρους Κυνόρτιο (το πρώτο βουνό Β του αρχαίου θεάτρου). Για μερικούς αιώνες τα δύο αυτά θεραπευτικά κέντρα λειτουργούσαν μαζί, μέχρι τον 1ο αιώνα π.Χ. όταν το ιερό του Απόλλωνα Μαλεάτα εγκαταλείφθηκε.
Το αρχαίο θέατρο της Επιδαύρου και το ιερό του Ασκληπιού, είναι επισκέψιμα και συνοδεύονται από ένα αξιόλογο αρχαιολογικό μουσείο. Επίσης, κάθε χρόνο τους μήνες Ιούλιο και Αύγουστο, λειτουργεί το Φεστιβάλ της Επιδαύρου στο οποίο, θίασοι από όλο τον κόσμο παίζουν αποκλειστικά αρχαία θεατρικά έργα. Το πρόγραμμα του Φεστιβάλ, και πολλά άλλα, ανακοινώνονται από την ιστοσελίδα του http://aefestival.gr
