Η ονομασία Μέγαρα διατηρήθηκε από τα αρχαία χρόνια μέχρι σήμερα χωρίς καμία αλλοίωση. Η προέλευση του ονόματος διίσταται, σύμφωνα με τους ειδικούς. Άλλοι θεωρούν πως πηγάζει από τον ήρωα Μεγαρέα, γιο του Ποσειδώνα και βασιλιά των Μεγάρων ενώ άλλοι υποστηρίζουν πως προέρχεται από τα «μέγαρα», τα ιερά της θεάς Δήμητρας, η λατρεία της οποίας ήταν κραταιά στην περιοχή και πανάρχαια.
Η περιοχή κατοικείται από την Νεολιθική Εποχή συνεχώς. Τα αρχαϊκά χρόνια (9ος – 6ος αιώνας π.Χ.) εξελίχθηκε σε σημαντική πόλη – κράτος, που ανταγωνιζόταν τις γειτονικές πόλεις της Αθήνας και της Κορίνθου. Την εποχή εκείνη ίδρυσε αποικίες στην Σικελία, την Προποντίδα και τον Εύξεινο Πόντο. Είχε σημαντικό ναυτικό και στρατό και έλαβε μέρος στις γνωστότερες μάχες της εποχής, στους Περσικούς Πολέμους και τον Πελοποννησιακό Πόλεμο, στην πλευρά της Σπάρτης.
Τα Μέγαρα θεωρούνται η πατρίδα της κωμωδίας. Κατά την περίοδο των εορτών που ήταν αφιερωμένες στο Θεό Διόνυσο, οι Μεγαρείς αυτοσχεδίαζαν πειράγματα και άσματα αλειμμένοι στο πρόσωπο με κατακάθι μούστου ή μουτζουρωμένοι. Από τους θορυβώδεις αυτούς χορούς και περιέπαιζαν τους πάντες ξεστομίζοντας βωμολοχίες, γεννήθηκε η κωμωδία. Πατέρας της κωμωδίας θεωρείται ο Μεγαρεύς Σουσαρίων (6ος αιώνας π.Χ.), ο οποίος δίδαξε πρώτος την έμμετρη κωμωδία και την διέδωσε σε ολόκληρη την Αττική.
Μετά την Ρωμαϊκή Κατοχή (146 π.Χ – τέλη 3ου αιώνα μ.Χ.), η πόλη πέρασε στο παρασκήνιο. Στα Βυζαντινά χρόνια, υπέστη καταστροφές από διάφορους επιδρομές και πειρατές. Ο φόβος των πειρατών γιγαντώθηκε κατά την περίοδο της Τουρκοκρατίας. Σύμφωνα με αναφορές, τα πρώτα 200 χρόνια οι Μεγαρείς, μόλις έβλεπαν καράβι την μέρα ή γάβγιζαν τα σκυλιά την νύχτα, έκρυβαν αμέσως τα υπάρχοντα τους και έτρεχαν να κρυφτούν με τις οικογένειες τους. Στα μέσα του 17ου αιώνα, οι Βενετοί κατακτούν την πόλη και σκοτώνουν τον αρχιπειρατή που λιμαινόταν την περιοχή.
Το 1770, οι Μεγαρίτες συμμετέχουν ενεργά στην εξέγερση των αδερφών Ορλώφ, όταν όμως οι Ρώσοι έκαναν συμφωνία με τους Τούρκους, τα Μέγαρα πλήρωσαν ακριβά το τίμημα. Τότε ολόκληρος ο ελληνισμός έμαθε να μην περιμένει ξανά ξένη βοήθεια! Στην Επανάσταση του 1821, τα Μέγαρα συμμετείχαν ενεργά. Σήμερα, τα Μέγαρα είναι μια ζωντανή πόλη 30000 κατοίκων.
