Το όνομα της Τήνου βγήκε από τον πρώτο κάτοικό της, τον Τήνο. Είχε όμως και άλλα ονόματα στην αρχαιότητα, όπως Υδρούσα, πράγμα το οποίο μαρτυρεί τα πολλά νερά της, και Οφιούσα, πιθανότατα εξαιτίας των πολλών φιδιών που υπήρχαν στο νησί.
Η Τήνος είναι ένα από τα αρχαιότερα κατοικημένα νησιά της Ελλάδος (Κυκλαδίτες, 8000 π.Χ.). Ο Κυκλαδικός πολιτισμός άκμασε το 3000-1000 π.Χ. και η Τήνος την περίοδο αυτή γνώρισε μεγάλη ακμή, οικονομική και πολιτιστική.
Στους Μηδικούς πολέμους, η Τήνος αναγκάστηκε να βρίσκεται στο πλευρό των Περσών, όπως και οι υπόλοιπες Κυκλάδες, οι οποίες ήδη βρίσκονταν για περίπου έναν αιώνα στα χέρια των Περσών. Όμως στην ναυμαχία της Σαλαμίνας (480 π.Χ.), την κρίσιμη στιγμή, όταν οι Έλληνες δεν μπορούσαν να συμφωνήσουν που να γίνει η μάχη με τους Πέρσες, μια Τηνιακή τριήρης, με κυβερνήτη τον Τήνιο Παναίτιο του Σωσιμένη, αυτομόλησε στους Έλληνες με τα περσικά σχέδια μάχης. Έτσι, πείστηκαν οι Έλληνες να δώσουν την μάχη στη Σαλαμίνα. Για την πράξη αυτή, οι Τήνιοι αναφέρονται στον περίφημο Δελφικό Τρίποδα, μαζί με τα ονόματα των άλλων ελληνικών πόλεων.
Τον 3ο αιώνα π.Χ. η Τήνος έπεσε στα χέρια των Μακεδόνων και από τότε οι ιστορικές αναφορές για το νησί είναι ελάχιστες, κάτι που συνεχίστηκε και στα Ρωμαϊκά χρόνια.
Στα Βυζαντινά χρόνια, η Τήνος δέχθηκε πειρατικές επιδρομές από Άραβες, Σαρακηνούς και πολλούς άλλους κουρσάρους της Μεσογείου. Στην περίοδο αυτή, καταστράφηκαν πολλοί αρχαίοι ναοί και αγάλματά, ενώ άλλες τοποθεσίες έγιναν τα …θεμέλια για το χτίσιμο Χριστιανικών εκκλησιών.
Όταν ήρθαν οι Σταυροφόροι και άλωσαν την Κωνσταντινούπολη (1204 μ.Χ.), η Τήνος πέρασε σε βενετικά χέρια, στα οποία και παρέμεινε για 5 ολόκληρους αιώνες. Μ’ αυτό τον τρόπο, δέχτηκε την ευεργετική επίδραση του προηγμένου δυτικού πολιτισμού, το μόνο νησί του Αιγαίου που για τόσα χρόνια παρέμεινε σε χριστιανικά χέρια και μακριά από τον απολίτιστο οθωμανό. Το Ξώμπουργκο, το μεγάλο κάστρο και κέντρο διοίκησης του νησιού από την Βενετοκρατία, σώζεται μέχρι σήμερα και είναι επισκέψιμο.
Στις 5 Ιουνίου του 1715, τελευταίο βενετικό και χριστιανικό νησί, παραδίδεται στους Τούρκους οι οποίοι σεβάστηκαν την κοινωνία του και τους θεσμούς του. Έτσι, η Τήνος όχι μόνο έζησε μονάχα έναν αιώνα Τουρκοκρατίας, μιας και συμμετείχε ενεργά και από την αρχή στους απελευθερωτικούς αγώνες του 1821 (από τους πρώτους που σήκωσαν την ελληνική σημαία), αλλά και αυτός ο αιώνας ήταν μια χαλαρή και ήπια κατοχή.
Η Τήνος σήμερα είναι γνωστή και ως νησί της Μεγαλόχαρης, εξαιτίας της θαυματουργής εικόνας της Παναγίας που βρέθηκε κατά την διάρκεια του Απελευθερωτικού Αγώνα και αποτέλεσε καλό οιωνό τότε για την έκβαση του. Η εικόνα βρέθηκε μετά από οράματα που είχαν, πρώτα ένας 80χρονος νησιώτης και μετά η μοναχή Πελαγία του μοναστηριού της Κοιμήσεως της Θεοτόκου. Στις 3 Φεβρουαρίου του 1823 έγινε η πρώτη λιτανεία της εικόνας.
Ο Πάνορμος, είναι μια πόλη με άγνωστη ιστορία μέχρι τα μεσαιωνικά χρόνια. Κατά την διάρκεια της Ενετοκρατίας και της Τουρκοκρατίας έπαιξε πολύ σημαντικό ρόλο ως λιμάνι της Τήνου, διότι οι περισσότερες εμπορικές συναλλαγές πραγματοποιήθηκαν εκεί. Επίσης το 1859 ο Πάνορμος δεν ήταν μόνο λιμάνι, αλλά και ορυχείο. Εξόριζε μάρμαρο και ταλκ. Αργότερα στον 2ο παγκόσμιο το 1941 βομβαρδίστηκε η πόλη και καταστράφηκαν πολλοί οικισμοί και πολλά πλοία.
Τήνος (πρωτεύουσα): Η Τήνος είναι μια από τις πιο νέες πόλεις του νησιού. Κτίστηκε το 1715, όταν οι Τούρκοι κατέκτησαν την Τήνο. Προηγουμένως, πρωτεύουσα ήταν το Εξώμβουργο, το οποίο ήταν χτισμένο πάνω στον βράχο του Εξωμβούργου. Χρονολογείται από τον 6ο ή 5ο αιώνα π.Χ., όμως κάποιοι ιστορικοί υποστηρίζουν πως οι πρώτοι κάτοικοι της πόλης ήταν το 1100 π.Χ. (βρέθηκε τείχος από την Ιωνική εποχή).
Στα Βυζαντινά χρόνια, η πόλη του Εξωμβούργου έγινε η πρωτεύουσα του νησιού και κτίστηκε ένα κάστρο για να αμυνθεί από τις διάφορες επιθέσεις. Αργότερα, στα χέρια των Βενετών, το βυζαντινό κάστρο αναβαθμίστηκε, φτιάχνοντας πύργους που κοιτούν προς όλες τις πλευρές και τείχη έως 600μ σε μήκος. Το ονόμασαν «Castello di Santa Elena» (το κάστρο της Αγίας Ελένης).
Το 1570 το κάστρο απόκρουσε την πρώτη επίθεση από τους Οθωμανούς με 8000 στρατεύματα. Οι Οθωμανοί έκαναν άλλες 4 προσπάθειες για να λεηλατήσουν το κάστρο, όμως και οι 4 ήταν αποτυχημένες. Μόνο η τελική προσπάθεια των Οθωμανών ήταν πετυχημένη, το 1715, όταν το φρούριο είχε μόνο 14 άνδρες μέσα.
Οπωσδήποτε να επισκεφτούμετον ναό της Ευαγγελίστριας. Εξάλλου χιλιάδες έρχονται όλο το χρόνο να προσκυνήσουν την θαυματουργή εικόνα της Παναγίας. Στο ναό, εκτός της εικόνας, θα θαυμάσουμε πολλά, και κάποια επώνυμα, αφιερώματα.
