Το όνομα “ΤΗΛΟΣ” είναι πολύ αρχαίο. Το νησί ήταν επίσης γνωστό ως ΑΓΑΘΟΥΣΑ, αλλά το όνομα ΤΗΛΟΣ επικράτησε. Στο σπήλαιο του “Χαρκαδιού” βρέθηκαν οστά από νάνους ελέφαντες (ύψους 1,20 – 1,60μ.) που ζούσαν στο νησί γύρω στο 7000 π.Χ. Μάλιστα, μετά από αυτή την ανακάλυψη το νησί ονομάστηκε “νησί των ελεφάντων”.
Το νησί κατοικήθηκε από τη Μεσολιθική Εποχή (8000 – 7000 π.Χ.). Κατά την Εποχή του Χαλκού (2800 – 1100 π.Χ.) το νησί δέχτηκε επίθεση από τους Μινωίτες και τους Μυκηναίους. Η Τήλος πήρε μέρος στον Τρωικό πόλεμο με 2 πλοία και στη συνέχεια κατακτήθηκε από τους Δωριείς. Η πρωτεύουσα του νησιού χτίστηκε στη θέση Μεγάλο Χωριό (υπάρχουν υπολείμματα εντυπωσιακών θεμελίων πύργων στην πλαγιά του βουνού, πάνω στα οποία οι αρχαίοι Έλληνες έχτισαν τα σπίτια τους). Η ακρόπολη βρισκόταν στην κορυφή, πάνω από την πόλη, εκεί όπου σήμερα βρίσκεται το βενετσιάνικο κάστρο (υπάρχουν ακόμα υλικά από την ακρόπολη που μπορεί κανείς να δει).
Υπάρχουν τάφοι από το 2500 π.Χ. κατά μήκος της παραλίας στον Άγιο Αντώνιο. Το νησί άκμασε τον 7ο αιώνα π.Χ. και ίδρυσε αποικίες στη Σικελία. Στο νησί γεννήθηκαν η μεγάλη λυρική συγγραφέας Ήριννα (4ος αι. π.Χ.) και οι γνωστοί τύραννοι της Σικελίας, Γέλων και Ιέρων (που ήταν αδέλφια). Μάλιστα, ο Γέλων εξυμνήθηκε από τον αρχαίο ποιητή Πίνδαρο ως άξιος όπως οι Αθηναίοι νικητές στη Σαλαμίνα και οι Σπαρτιάτες στην Παταία, καθώς κατατρόπωσε τους Καρχηδονίους, οι οποίοι παροτρύνθηκαν από τους Πέρσες να επιτεθούν στη Σικελία (Μεγάλη Ελλάδα), την ίδια στιγμή που οι Πέρσες επιτέθηκαν στην Ελλάδα.
Μετά τη Ρωμαϊκή κυριαρχία και τη Βυζαντινή Αυτοκρατορία, το νησί περιήλθε στα χέρια των Ιπποτών του Αγίου Ιωάννη της Ρόδου, οι οποίοι γέμισαν το νησί με κάστρα (14ος – αρχές 16ου αιώνα) και στη συνέχεια, άρχισε η Τουρκοκρατία. Στις αρχές του 20ου αιώνα, οι Ιταλοί κατέλαβαν την Τήλο, μαζί με τα υπόλοιπα Δωδεκάνησα. Το νησί επανενώθηκε τελικά με τη μητέρα Ελλάδα το 1948.
Η Τήλος είναι το νησί της ειρήνης και της αρμονίας, με την καθαρή ατμόσφαιρα και τα όμορφα νερά που μας μαγεύουν. Υπάρχουν νέοι άνετοι ασφαλτοστρωμένοι δρόμοι που διατρέχουν όλο το νησί. Είναι ιδανικό για περπάτημα (34 χιλιόμετρα δίκτυο πέτρινων μονοπατιών) με τη συνοδεία των περδίκων (το κυνήγι απαγορεύεται καθώς το νησί είναι τόπος μεταναστευτικών πουλιών).
Αξιοθέατα: Αξίζει να επισκεφθείτε το σπήλαιο του Χαρκαδίου, την Παλαιοντολογική Συλλογή (πληροφορίες από το Δημαρχείο, τηλ: 44212), το Πελασγικό τείχος του Μεγάλου Χωριού, τα ενετικά κάστρα και το περίφημο Μοναστήρι του Άγιου Παντελεήμονα (15ος αιώνας). Το Μοναστήρι και ο περίγυρός του είναι από τις ωραιότερες περιοχές ολόκληρου του νησιού. Οι εικόνες του χρονολογούνται από τον 15ο αιώνα. Η διαδρομή προς τα δυτικά του νησιού για να φτάσετε στο Μοναστήρι είναι μοναδική. Δεν μπορεί να περιγραφεί. Επισκεφθείτε το και θα με θυμηθείτε! (ρωτήστε στο Δημαρχείο αν το Μοναστήρι είναι ανοιχτό).
Γιορτές: Η μεγαλύτερη γιορτή εδώ είναι αυτή που τιμά τον Άγιο Πεντελεήμονα (πολιούχο του νησιού). Ο εορτασμός διαρκεί τρεις ημέρες (25 – 27 Ιουλίου). Σερβίρεται φαγητό και κρασί και το γλέντι είναι από μουσική και χορό (είναι ένα πραγματικό must).
Γεύσεις: Θαλασσινά και γεμιστό κατσικάκι.
