Το νησί πήρε το όνομά του από τη Σύμη (κόρη του βασιλιά Ιαλυσού της Ρόδου), η οποία μεταφέρθηκε στο νησί από τον θεό Γλαύκο (θαλάσσιο θεό των νησιών του Αιγαίου). Ο Βύρων Πολύδωρας, σε άρθρο του στην εφημερίδα “Καθημερινή” που δημοσιεύτηκε τον Ιούλιο του 1996, έγραψε ότι “ο μύθος βασίζεται σε δύο συμβολικές και αιώνιες ιδιότητες του Γλαύκου. Μπορούσε να καταδυθεί σε μεγάλα βάθη και να παραμείνει για μεγάλο χρονικό διάστημα στο βυθό. Αυτό δεν διαφέρει σε τίποτα από την αιώνια πτυχή των σφουγγαράδων της Σύμης, οι οποίοι βουτούσαν ελεύθερα γυμνοί με μια πέτρα, ως συνέχεια της παράδοσης του Γλαύκου, μέχρι τους σύγχρονους σφουγγαράδες του νησιού…”.
Ο Όμηρος έγραψε ότι ο βασιλιάς της Σύμης Νηρεύς, πήρε μέρος στον Τρωικό Πόλεμο με 3 πλοία του. Κατά την αρχαιότητα το νησί αποικίστηκε αρχικά από Αργείους και στη συνέχεια από τους Λακεδαιμόνιους. Οι Αθηναίοι κατέλαβαν το νησί κατά το δεύτερο μισό του 5ου αιώνα π.Χ. και το χρησιμοποίησαν ως ναυτική βάση. Στη συνέχεια ακολούθησε η ρωμαϊκή κυριαρχία και στη συνέχεια, από τον 3ο αιώνα μ.Χ., το νησί ανήκε στη Βυζαντινή Αυτοκρατορία.
Τον 14ο αιώνα το νησί κατακτήθηκε από τους Ιππότες της Ρόδου και κατόπιν από τους Τούρκους, οι οποίοι κατέλαβαν το νησί ειρηνικά το 1522. Η Σύμη άκμασε κατά τη διάρκεια των χρόνων της τουρκικής κυριαρχίας, λόγω της μεγάλης ικανότητας των κατοίκων του νησιού στη θάλασσα. Μάλιστα τον 18ο αιώνα ιδρύθηκε η περίφημη Σχολή της Αγίας Μαρίνας. Οι Ιταλοί κυβέρνησαν το νησί από την αρχή μέχρι περίπου τα μέσα του 20ου αιώνα, μέχρι που τελικά επανενώθηκε με τη μητέρα Ελλάδα το 1948.
Οι Συμιακοί είναι ένας λαός της θάλασσας και τολμηροί σφουγγαράδες. Σε παλιότερες εποχές, ταξίδευαν στη θάλασσα με τα ιστιοφόρα που κατασκεύαζαν. Το νησί έστειλε πολλούς ναυτικούς στον τουρκικό στόλο κατά τη διάρκεια της τουρκοκρατίας, και τα γρήγορα πλοία τους χρησιμοποιήθηκαν ως επίσημοι αγγελιοφόροι, ενώ το λιμάνι του ανακηρύχθηκε ελεύθερο λιμάνι.
Γιορτές: Πραγματοποιούνται στις 21 Μαΐου με τον εορτασμό του Αγ. Κωνσταντίνου, στις 24 Ιουνίου με τον εορτασμό του Αγ. Ιωάννη (Πέδι) και Πεντηκοστή (Πανορμίτης), στις 17 Ιουλίου με την Αγ. Μαρίνα (Νσις Αγία Μαρίνα), στις 20 Ιουλίου με τον Προφήτη Ηλία, στις 6 Αυγούστου με τη Μεταμόρφωση, στις 15 Αυγούστου με την Παναγία, στις 24 Αυγούστου επίσης με την Παναγία και στις 8 Νοεμβρίου με τον Αρχάγγελο Μιχαήλ (Πανορμίτης). Πληροφορίες από το Δημαρχείο (24210 71302).
Γεύσεις: Έχουν ένα ξεχωριστό τρόπο να φτιάχνουν τις γαρίδες και τα ντολμαδάκια (γεμιστά αμπελόφυλλα). Δοκιμάστε και θα ενθουσιαστείτε!
Η πόλη Σύμη αποτελείται από το “Γιαλό”, στο λιμάνι, και το “Χωριό”, το οποίο είναι χτισμένο σε ένα λόφο. Τα δύο αυτά μέρη είναι ενωμένα μεταξύ τους. Το Χωριό είναι προσβάσιμο από το Γιαλό μέσω 500 μεγάλων σκαλοπατιών. Ο Γιαλός διαθέτει όλες τις υπηρεσίες του νησιού. Τα σπίτια του είναι διώροφα ή τριώροφα και χτισμένα με νησιώτικη αρχιτεκτονική, η οποία δίνει ένα ιδιαίτερο χρώμα στον τόπο. Ο οικισμός έχει χαρακτηριστεί παραδοσιακός όπως και ο οικισμός του Χωριού.
Στο Γιαλό βρίσκονται οι εκκλησίες του Αγ. Ιωάννη (19ος αιώνας), με υπολείμματα αρχαίου ναού χτισμένου στους τοίχους του, και της Ευαγγελίστριας στο Χαράνι, καθώς και το Ναυτικό Μουσείο (22460 72363). Στο Χωριό βρίσκονται τα κτίρια του παλιού φαρμακείου (19ος αιώνας), το αρχοντικό του Χατζηαγαπητού (18ος αιώνας, 22460 – 71114), οι εκκλησίες (17ος – 19ος αιώνας), το κάστρο (τα τείχη του αφηγούνται την ιστορία του νησιού από την ακρόπολη των αρχαίων Ελλήνων, μέχρι τη ρωμαϊκή – φραγκοκρατία και την ιταλοκρατία), η εκκλησία του κάστρου η Μεγάλη Παναγιά και τέλος το Αρχαιολογικό Μουσείο (22460 71114).
