Το νησί αναφερόταν από πολλούς αρχαίους συγγραφείς (Θουκυδίδης, Στράβωνας) ως ΠΑΤΝΟΣ και, όπως και η Ν. Λέρος, προστατευόταν από τη θεά Άρτεμη. Στο “Καστέλλι” υπάρχουν λείψανα αρχαίου οικισμού με ακρόπολη (4ος αι. π.Χ.).
Το νησί χρησιμοποιήθηκε ως τόπος εξορίας κατά τη διάρκεια της ρωμαϊκής κυριαρχίας και ένας από τους μαθητές του Χριστού, ο Ιωάννης, ο οποίος έγραψε την “Αποκάλυψη” και το κατά Ιωάννην Ευαγγέλιο, καταδικάστηκε εδώ σε εξορία. Το νησί έγινε πολύ διάσημο τα επόμενα χρόνια λόγω της παραμονής του Ευαγγελιστή εδώ, αλλά έπεσε στην αφάνεια αργότερα (10ος αιώνας) λόγω των πειρατών που λυμαίνονταν όλο το Αιγαίο.
Από τον 11ο αιώνα η Πάτμος άρχισε να ανακάμπτει, όταν ο μοναχός Χριστόδουλος από τη Νίκαια ίδρυσε τη Μονή του Αγίου Ιωάννη Θεολόγου. Ιδρύθηκε η “Σχολή του Πλάτωνα”, στην οποία εισέρρεαν νέοι από όλη την Ελλάδα, καθώς και η Βιβλιοθήκη του Πλάτωνα, όπου φυλάσσονταν σπουδαία χειρόγραφα, πολλά από τα οποία έκτοτε έχουν κλαπεί από τους διάφορους λεηλάτες (μεταξύ αυτών που κλάπηκαν είναι και ο “Κώδικας” του Πλάτωνα – το παλαιότερο γνωστό χειρόγραφο του – που σήμερα βρίσκεται στη βιβλιοθήκη της Οξφόρδης της Αγγλίας).
Μετά την πτώση της Κωνσταντινούπολης από τους Τούρκους, πολλοί πρόσφυγες από την βασιλεύουσα αναζήτησαν καταφύγιο στο νησί και ενισχύθηκαν από άλλους πρόσφυγες, κυρίως από την Κρήτη, που ενώθηκαν αργότερα μαζί τους. Κατά τη διάρκεια του Βενετοτουρκικού πολέμου (μέσα του 17ου αιώνα), το νησί φιλοξένησε έναν βενετικό ναύσταθμο. Η Πάτμος ήταν η γενέτειρα του Εμμανουήλ Ξανθού, ο οποίος ήταν ένας από τους ιδρυτές της “Φιλικής Εταιρείας” (της μυστικής ελληνικής οργάνωσης που προετοίμασε το έδαφος για την εξέγερση του έθνους κατά των Τούρκων το 1821).
Ο Πάτμος έλαβε ενεργό μέρος στην Ελληνική Επανάσταση προσφέροντας τόσο ναυτικούς όσο και στρατιώτες. Το νησί δεν πέτυχε την απελευθέρωσή του και παρέμεινε υπό τουρκική κυριαρχία για να ακολουθήσει τη μοίρα των υπόλοιπων Δωδεκανήσων, μέχρι που τελικά επανενώθηκε με τη μητέρα Ελλάδα το 1947.
Το κάστρο – μοναστήρι του Αγίου Ιωάννη δεσπόζει στη ζωή αυτού του ιερού νησιού και υπάρχουν πολλά θρησκευτικά μνημεία (τα μοναστήρια Αγία Αγίων, Ευαγγελισμού, της Παναγίας και οι εκκλησίες της Παναγίας Γαβρά, του Προφήτη Ηλία, του Αγίου Νικολάου κ.ά.).
Γεύσεις: Θα βρείτε πολύ ωραίο “τουλουμοτύρι” (λευκό τυρί διατηρημένο σε κατσικίσιο δέρμα) και “μυζήθρα” (μαλακό λευκό τυρί), καθώς και τα νόστιμα “πουγκιά” (γλυκό).
