Κάστρο Μεθώνης
Η Μεθώνη, κόσμημα στη νοτιοδυτική ακτή της Πελοποννήσου, κατείχε ανέκαθεν στρατηγική θέση κατά μήκος σημαντικών θαλάσσιων οδών που συνέδεαν το Ιόνιο με το Αιγαίο. Το φυσικό της λιμάνι, προστατευμένο από τους επικρατούντες ανέμους, την καθιστούσε επιθυμητή εγκατάσταση ήδη από την προϊστορική εποχή, ενώ αρχαιολογικά ευρήματα δείχνουν συνεχή ανθρώπινη παρουσία από τη Νεολιθική εποχή μέχρι την Μυκηναϊκή περίοδο (περίπου 1600–1100 π.Χ.). Η ανεύρεση μυκηναϊκών αγγείων και τμημάτων οχυρώσεων υποδηλώνει οργανωμένες κοινότητες που αξιοποιούσαν πόρους της ξηράς και της θάλασσας.
Κατά την κλασική ελληνική περίοδο (5ος–4ος αιώνας π.Χ.), η Μεθώνη ενσωματώθηκε στην ευρύτερη μεσσηνιακή επικράτεια. Αν και υπερσκιάστηκε από μεγαλύτερα κέντρα όπως η Πύλος και η Μεσσήνη, λειτούργησε ως μικρό ναυτικό φυλάκιο, διευκολύνοντας το εμπόριο και συνεισφέροντας στο παράκτιο δίκτυο των πόλεων της Πελοποννήσου. Η θέση της στο νοτιοδυτικό άκρο της χερσονήσου την καθιστούσε βολικό σταθμό για πλοία που ταξίδευαν μεταξύ της δυτικής ακτής της Ελλάδας και της Κρήτης. Όπως πολλές παράκτιες εγκαταστάσεις, η Μεθώνη βίωσε τις διακυμάνσεις των περιφερειακών συγκρούσεων, περιλαμβανομένου του Πελοποννησιακού Πολέμου, όπου η μεσσηνιακή ακτή υπήρξε συχνά πεδίο ναυτικών αψιμαχιών.
Μετά την κατάκτηση της Πελοποννήσου από τους Ρωμαίους το 146 π.Χ., η Μεθώνη απέκτησε δευτερεύον αλλά λειτουργικό ρόλο ως μικρό λιμάνι. Έγινε σταθμός, παρέχοντας καταφύγιο και ανεφοδιασμό για πλοία που μετέφεραν λάδι, κρασί και άλλα αγαθά. Οι ρωμαϊκές υποδομές, όπως οι δρόμοι που συνέδεαν τη Μεθώνη με την ενδοχώρα της Μεσσηνίας, διευκόλυναν την ενσωμάτωση στο ευρύτερο οικονομικό δίκτυο της ρωμαϊκής επαρχίας Αχαΐας. Παρά τη μικρότερη σημασία της σε σχέση με την Πύλο ή την Καλαμάτα, η Μεθώνη παρέμεινε στρατηγικά χρήσιμο λιμάνι.
Η βυζαντινή περίοδος (330–1204 μ.Χ.) έφερε τόσο συνέχεια όσο και μετασχηματισμό. Το λιμάνι της Μεθώνης παρέμεινε ζωτικής σημασίας για το εμπόριο και στρατιωτικούς σκοπούς, λειτουργώντας ως φυλάκιο κατά των πειρατικών επιδρομών από τον νότο. Η εγκατάσταση παρέμεινε μέτρια αλλά βιώσιμη, ακολουθώντας το γενικό πρότυπο των παράκτιων κοινοτήτων της Πελοποννήσου κατά τη Μέση Βυζαντινή εποχή. Η εκχριστιανισμένη περιοχή άφησε το αποτύπωμά της με μικρές εκκλησίες και ξωκλήσια κατά μήκος της ακτής, κάποια εκ των οποίων σώζονται ως ερείπια έως σήμερα.
Η μεσαιωνική εποχή σηματοδότησε δραματική αλλαγή για τη Μεθώνη. Μετά την Τέταρτη Σταυροφορία το 1204 μ.Χ., η πόλη πέρασε υπό ενετική κυριαρχία το 1207 μ.Χ. Αναγνωρίζοντας τη στρατηγική αξία της πόλης, οι Ενετοί ξεκίνησαν εκτεταμένες οχυρώσεις, ανεγείροντας το επιβλητικό Κάστρο της Μεθώνης, με τάφρο, τεράστια τείχη και την εμβληματική πύλη «Porta della Madonna». Κατά την ενετική περίοδο (1207–1500 μ.Χ.), η Μεθώνη αναπτύχθηκε ως εμπορικό κέντρο, συνδέοντας τη Βενετική Δημοκρατία με τη Λεβάντα. Οι έμποροι διακινούσαν μπαχαρικά, μετάξι και άλλα πολυτελή αγαθά, ενώ η πόλη προσέλκυε τεχνίτες, ναύτες και διοικητικούς υπαλλήλους. Ωστόσο, η ευημερία της την έκανε στόχο της οθωμανικής επέκτασης.
Το 1500 μ.Χ., οι Οθωμανοί κατέλαβαν τη Μεθώνη μετά από σύντομη αλλά έντονη πολιορκία, εισάγοντας διοικητικές και δημογραφικές αλλαγές. Υπό οθωμανική κυριαρχία, το κάστρο παρέμεινε στρατιωτικά σημαντικό, ενώ η εμπορική δραστηριότητα μειώθηκε σε σχέση με την ενετική περίοδο ακμής. Η Μεθώνη γνώρισε περιστασιακές επανακαταλήψεις από τους Ενετούς, κυρίως τον 17ο αιώνα κατά τον Μοριά, αλλά τελικά επέστρεψε στους Οθωμανούς. Το φρούριο και το λιμάνι συνέχισαν να λειτουργούν ως σημεία θαλάσσιου ελέγχου στο Ιόνιο.
Κατά την Ελληνική Επανάσταση του 1821, η Μεθώνη αποτέλεσε ξανά αντικείμενο αντιπαράθεσης. Παρότι δεν σημειώθηκαν μεγάλες μάχες, η πόλη συνέβαλε σε ναυτικές επιχειρήσεις και παρείχε καταφύγιο στις επαναστατικές δυνάμεις. Μετά την ανεξαρτησία, η Μεθώνη ενσωματώθηκε στο σύγχρονο ελληνικό κράτος. Η πόλη διατήρησε τον χαρακτήρα μικρής παράκτιας κοινότητας, διασώζοντας την ενετική και οθωμανική αρχιτεκτονική κληρονομιά, κυρίως το κάστρο και τα τείχη.
Κατά τον 19ο και 20ό αιώνα, η Μεθώνη εξελίχθηκε σε ήσυχη, γραφική πόλη. Ο 20ός αιώνας, με τους παγκόσμιους πολέμους και τον ελληνικό εμφύλιο, τη βρήκε να διατηρεί το μικρό της μέγεθος αλλά να επωφελείται από σύγχρονες υποδομές, όπως δρόμους και λιμένα για αλιεία και τουρισμό. Το ιστορικό κάστρο, το λιμάνι και η φυσική ομορφιά συνέβαλαν στην προσέλκυση ταξιδιωτών και μελετητών, καθιστώντας τη Μεθώνη τόπο όπου η ιστορία και το τοπίο συνυπάρχουν. Σήμερα, η πόλη παρουσιάζει πολυεπίπεδη ιστορία: προϊστορικούς οικισμούς, βυζαντινά ξωκλήσια, ενετικά οχυρά και οθωμανικά απομεινάρια, όλα πλαισιωμένα από χρυσές παραλίες και το βαθύ μπλε του Ιονίου.
