Η Μήλος είναι ένα νησί μοναδικό στο είδος του. Το όνομά του προέρχεται από τη λέξη «βήλος» που αργότερα έγινε «μήλος». «Βήλος» σημαίνει πρόβατο στα αρχαία. Σύμφωνα με άλλες πηγές όμως, το όνομα προέκυψε από τον Μήλο, τον αρχηγό μιας βασιλικής οικογένειας την οποία έστειλε η θεά Αφροδίτη να κατοικήσει στο νησί για πρώτη φορά.
Γεωλογικά, η Μήλος είναι σχεδόν ολόκληρη ένα ηφαιστειακό νησί. Βρίσκεται πάνω στο ηφαιστειακό τόξο του νοτίου Αιγαίου, εκεί που συναντιέται η Ευρασιατική πλάκα με την Αφρικάνικη (οι δύο πλάκες συγκλίνουν και η δεύτερη βυθίζεται κάτω από την πρώτη με ταχύτητα 2,5 εκατοστά το χρόνο). Η ηφαιστειακή δραστηριότητα του νησιού σταμάτησε οριστικά πριν από 90,000 χρόνια. Στις θέσεις Φυρίπλακα και Τράχηλας θα δούμε κρατήρες ηφαιστείων.
Στην αρχαιότητα η Μήλος γνώρισε μεγάλη ακμή λόγω του ορυκτού της πλούτου. Κατοικήθηκε ήδη από την Νεολιθική Εποχή (7000 π.Χ.) και σύντομα πλούτισε χάρη στον οψιδιανό λίθο, ένα μαύρο ηφαιστειακό πέτρωμα που το χρησιμοποιούσαν κυρίως σε όπλα και εργαλεία.
Από την αρχή της Εποχής του Χαλκού, η Μήλος έπαιξε σπουδαίο ρόλο στον κυκλαδικό κόσμο, με επίκεντρο την πόλη της Φυλακωπής. Ανασκαφές μεταξύ 1896 -1899 από την Βρετανική Σχολή, με πολλά ευρήματα, μας δείχνουν το ανεπτυγμένο εμπόριο που είχε την εποχή εκείνη με την Κρήτη και τις Κυκλάδες, τον πλούτο της πόλης αλλά και τις εξελιγμένες στρατιωτικές εγκαταστάσεις.
Μετά την κάθοδο των ελληνικών φυλών, Δωριείς εγκαταστάθηκαν στη Μήλο γύρω στα 1000 π.Χ. Από τότε, η ζωή μεταφέρεται από την Φυλακωπή στην νέα πόλη που έχτισαν, στην περιοχή του σημερινού Κλήματος. Η πόλη αυτή είχε λιμάνι, ακρόπολη και αμφιθέατρο. Κοντά στο αμφιθέατρο του αρχαίου Κλήματος βρέθηκε το αριστούργημα της Αφροδίτης της Μήλου, που σήμερα είναι στο μουσείο του Λούβρου.
Στα Κλασσικά χρόνια, οι κάτοικοι της Μήλου αρνήθηκαν «γη και ύδρα» στους Πέρσες και πολέμησαν στο πλευρό των υπολοίπων Ελλήνων στην ναυμαχία της Σαλαμίνας και στη μάχη των Πλαταιών. Αργότερα όμως, δεν μπήκαν στην Αθηναϊκή Συμμαχία, κάτι που οδήγησε σε σύρραξη με τους Αθηναίους. Οι Μήλειοι έχασαν, η πόλη τους καταστράφηκε το 415 π.Χ. από τους Αθηναίους, οι οποίοι έσφαξαν όλους τους άρρενες πάνω από 12 ετών.
Μέχρι το 311 π.Χ. η Μήλος άνηκε στη Μακεδονία και κατόπιν στην Αίγυπτο. Στην Ρωμαϊκή εποχή, είχε την τύχη των υπόλοιπων Κυκλάδων.
Για τους πρώτους αιώνες τις Βυζαντινής περιόδου, υπάρχουν μάρτυρες μεγάλης καταστροφής του νησιού από σεισμό τον 6ο αιώνα.
Τον 16ο αιώνα και για 2,5 αιώνες, το νησί περιελήφθη στον άγραφο νόμο των πειρατών όλων των θαλασσών σαν ουδέτερο. Εδώ κατέπλεαν για να πουλήσουν την λεία τους, να προμηθευτούν τρόφιμα, να ξεκουραστούν και να κάνουν επισκευές.
Στη Μήλο υπάρχουν μεγάλα κοιτάσματα ορυκτών και ακόμα και σήμερα λειτουργούν πολλές μονάδες εξόρυξης.
Αδάμαντας: Το όνομά του προέρχεται από το “διαμάντι“. Βρίσκεται σε υπήνεμο σημείο, στον κόλπο του νησιού, και είναι το κύριο λιμάνι του νησιού. Έχει καφετέριες και εστιατόρια, καταστήματα για αγορές, ξενοδοχεία, μπαρ και λοιπά. Επισκεφθείτε τις εκκλησίες της Αγίας Τριάδας και του Αγίου Χαραλάμπους.
Πολλώνια: Η Απολλώνια ή Πολλώνια είναι ένας από τους δημοφιλέστερους οικισμούς στη Μήλο. Λόγω της φυσικής ομορφιάς του τόπου και των αρχαιοτήτων που βρίσκονται στην περιοχή, η Πολλώνια έχει εξελιχθεί σε τουριστικό κέντρο και είναι ιδιαίτερα δημοφιλής στους επισκέπτες του νησιού. Είναι το δεύτερο λιμάνι της Μήλου, το οποίο τη συνδέει με τη Κίμωλο και τα Γλαρονήσια μέσω ενός τοπικού ferryboat.
